Podlascy Żydzi - Siemiatycze Województwo do 1939: białostockie Województwo obecnie: podlaskie Pierwsze wzmianki o Żydach: 1582 rok informacja o przybyciu Żydów z Litwy do Siemiatycz na zaproszenie ówczesnej właścicielki księżnej Katarzyny Tęczyńskiej. Liczba Żydów: 1765 r. - 1015 1799 r. - 1656 1807 r. - 2233 1847 r. - 3382 1897 r. - 4638 1921 r. - 3718 1939 r. po 17 IX - ponad 7000 Holocaust: Getto w Siemiatyczach istniało w okresie VII 1942 - 10 XI 1942. Uwięziono ok. 7 tys. Żydów. Żydowska społeczność Siemiatycz zginęła w Treblince w listopadzie 1942 roku. Synagoga: W 1667 roku istniał kahał – gmina żydowska w Siemiatyczach formalnie podlegała gminie w Tykocinie. Usamodzielnienie nastąpiło w 1730 r. Domy modlitwy istniały przy ulicach Wesołej (1877), Fabrycznej, Drohiczyńskiej (1909) i Małopolskiej. Pomieszczenie modlitewne znajdowało się w fabryce Belkiesa w dzielnicy Zamoście. Główna siemiatycka synagoga mieściła się przy ulicy prowadzącej z pałacu księżnej Anny Jabłonowskiej do ratusza na głównym placu miasta. Została zbudowana w 1797 roku po wielkim pożarze miasta. W roku 1863 została uszkodzona przez pożar. W czasie bitwy siemiatyckiej w 1863 roku jako jeden z niewielu budynków ocalała w pożarze miasta. Siemiatycka synagoga to budynek dwukondygnacyjny na planie kwadratu, z salą główną od wschodu, z wbudowanymi galeriami z trzech stron oprócz wschodniej. Główne wejście do synagogi było przeznaczone dla mężczyzn; kobiety do synagogi wchodziły od południowej strony nieistniejącymi już dwuspadowymi schodami. Kobiety modłom mężczyzn przysłuchiwały się na piętrze (tzw. Babiniec). Wewnątrz synagoga była urządzona z wielkim, prawdziwie barokowym przepychem, ściany miała pomalowane w motywy zwierzęce i kwiatowe. Podłoga miała wyszukaną ozdobną formę i była z kamienia. Aron Ha Kodesz (miejsce przechowywania zwojów Tory) znajdował się na wschodniej ścianie, wykonany był z drewna – misternie rzeźbiony. Na samym środku synagogi, w jej centralnym punkcie naprzeciw Aron Ha Kodesz znajdowała się Bima – żydowska kazalnica z której odczytywano teksty Tory. W okresie międzywojennym na wyposażeniu synagogi znajdowały się min: kamienna o wyszukanej formie umywalka – prezent księżnej Jabłonowskiej, drewniana ozdobna kolumna ze skrzynką dla ofiar - dar barona Meiznera oraz ołtarz proroka Eliasza do obrzędu obrzezania. W czasie II wojny w synagodze mieścił się magazyn; w latach powojennych synagoga również służyła jako magazyn. W 1944 roku już po zakończeniu działań wojennych, zniszczono cenne wyposażenie min. robiąc drewniane wyposażenie synagogi. Po wojnie w budynku synagogi powstał dom kultury. W latach 1961-64 przeprowadzono generalny remont zamalowując min. freski ścienne. Cmentarz: powstał w XVIII w. położony jest w części wschodniej miasta w sąsiedztwie czwartkowego rynku. Obecnie nekropolia otoczona jest murem, z oryginalną bramą z czerwonej cegły. Za bramą z kilkunastu zachowanych nagrobków, wybudowano lapidarium upamiętniające Żydów z Siemiatycz. Z kilkuset nagrobków poza lapidarium nie pozostało nic. Cmentarz porośnięty jest lasem. Rabini: W 1889 roku rabinem był M. Kadeszowicz. Ostatnim rabinem siemiatyckiej synagogi był Chaim Baruch Gersztejn * * * Klątwa siemiatycka - rozmowa z Ewą Wroczyńską Bund w Siemiatyczach Wystąpienia antyżydowskie w Siemiatyczach w lipcu 1941 Nazwisko Siemiatycki w gettcie warszawskim Zbrodnie hitlerowskie w Siemiatyczach w okresie II wojny światowej